In Geen categorie

Vandaag, 19 april, was in het radioprogramma Buro de Vries op Omrop Fryslân een interview te horen met Rebecca (Rifka) Bitterman- Krzywanovski. Als klein meisje zat ze in de Tweede Wereldoorlog ondergedoken bij Willem en Antje de Boer op de Zwarteweg in Koudum. Nu is ze 78 jaar en woont ze in Israël. Het verhaal van Rifka/Rebecca is een van de verhalen in de serie ‘De terugkeer van de Joodse kinderen‘ van Stichting de Verhalen, Tresoar, Omrop Fryslân, Leeuwarder Courant en Friesch Dagblad.

Rifka Krzywanovski was haar officiële naam, maar familie en vrienden noemen haar Rebecca. Ze was anderhalf jaar toen ze in Koudum kwam en ze bleef daar twee jaar, tot het einde van de oorlog. Toen in 1943 steeds meer Joden in Amsterdam door de Duitsers opgepakt werden, brachten de vader en moeder van Rebecca eerst de peuter in veiligheid, voordat de Amsterdamse kruidenier en zijn vrouw zelf onderdoken. Toen de vader van Rebecca even terugkwam om wat vergeten spullen op te halen, werd hij opgepakt. Hij werd vermoord in kamp Sobibor. Rebecca’s moeder overleefde de oorlog wel.

Rebecca is in 1943 waarschijnlijk via Amsterdam of Enkhuizen per boot naar Stavoren overgebracht. Van Willem de Boer is bekend dat hij met zijn paard-en-wagen regelmatig Joodse onderduikers vanuit Stavoren verder verspreidde over Friesland. Hij nam Rebecca mee naar zijn eigen huis, waar ze bijzonder liefdevol werd opgevangen.

In het interview vertelt Rebecca onder andere hoe ze haar onderduikouders ‘heit en mem’ noemde. Ze sprak Fries toen haar eigen moeder haar na afloop van de oorlog in Koudum kwam ophalen en mee terug nam naar Amsterdam. Later kwam Rebecca door haar man Robert Bitterman eerst terecht in Antwerpen en uiteindelijk in Israël. Vaak is ze terug geweest in Koudum, voor het laatst in 1998 toen Willem en Antje de Boer postuum de Yad Vashem-onderscheiding kregen.

Net als bij Omrop Fryslân zijn ook in het Fries Dagblad en in de Leeuwarder Courant dezer dagen artikelen verschenen over het bijzondere verhaal van het onderduiken van deze Amsterdams-Joodse peuter in Koudum in de Tweede Wereldoorlog. Daarin ook foto’s van het huis op de Zwarteweg waar Rifka/Rebecca in de oorlog ondergedoken zat en dat nog steeds de naam Rifka draagt. Over de postume uitreiking van de onderscheiding Yad-Vashem stond een artikel in Bulte Nijs mei 1999.

De foto boven dit artikel komt van de website De terugkeer van de Joodse kinderen.