van Zuidwest Friesland
We herdenken dit jaar dat Nederland 75 jaar geleden bevrijd werd van de Duitse bezetting en dat er toen voor Nederland een eind kwam aan de Tweede Wereldoorlog. Maar de bevrijding van Nederland viel niet overal op 5 mei!
Terwijl er plekken waren in Noord-Holland bijvoorbeeld die pas in de dagen ná 5 mei bevrijd werden en de Waddeneilanden pas in juni, waren de eerste dorpen in Limburg en Brabant al in september 1944 bevrijd. De officiële datum voor de bevrijding van Friesland is 15 april – omdat toen Leeuwarden bevrijd werd – maar de bevrijding in Friesland begon op 12 april 1945. Koudum werd als een van de laatste dorpen op 17 april bevrijd door de Canadezen.
Donderdag 12 april kwamen de bevrijders het zuidoosten van Friesland binnen. Op 13 april was Appelscha aan de beurt en een dag later stoomden de Canadezen – geholpen door allerlei plaatselijke groepen van de Binnenlandse Strijdkrachten (BS) – door naar Heerenveen en Dokkum. De Canadese bevrijders behoorden tot de 3e Canadese Infanteriedivisie. Dat was de eerste Canadese eenheid die op 6 juni 1944 (D-day) op Juno Beach in Normandië een voet aan land zette. Via België en Zuid-Nederland kwamen zij in april 1945 in Friesland, waar ze op 15 april Leeuwarden en Sneek bevrijdden en op 16 april Harlingen, Bolsward, Workum, Hindeloopen en Stavoren.
In de nacht van 14 op 15 april was door de BS de brug bij Galamadammen vernield om de troepenverplaatsingen van de Duitsers te hinderen. Uit woede daarover staken de Duitsers op 15 april de herberg bij Galamadammen in brand. Op 16 april kwamen de bevrijders dichtbij, maar Koudum werd nog net niet bereikt. Pas op 17 april 1945, om 11 uur ’s ochtends, reden de Canadezen vanuit Stavoren met hun tanks Koudum binnen. De bevrijding van Koudum wordt beschreven op de website van Histoarysk Koudum, onder andere door de ogen van de toen 11-jarige evacué Henk Glimmerveen die met zijn gezin in februari de honger in Utrecht ontvluchtte en in Koudum terecht was gekomen.
Glimmerveen beschrijft hoe de tanks Koudum binnenrijden en daar enkele uren verblijven. Daarna rijden ze door, via Molkwerum, Warns en Bakhuizen (de brug bij Galamadammen was kapot!) om de dorpen in Gaasterlands te bevrijden. Dan is bijna heel Friesland bevrijd; een dag later volgt nog Makkum waar de Duitsers het langst blijven doorvechten.
Heel Nederland, dus ook Friesland en Koudum, viert de bevrijding altijd op 5 mei, de dag dat de Duitse opperbevelhebber zich in Wageningen officieel overgeeft aan de geallieerde troepen. Bij sommige speciale gelegenheden wordt er ook wel gevlagd op de bevrijdingsdag van Friesland op 15 april. Dit jaar heeft het Oranjecomité van Koudum opgeroepen om ook op 17 april, precies 75 jaar na de bevrijding van Koudum, in Koudum de vlag uit te hangen. Helaas kunnen andere activiteiten door de maatregelen in verband met de coronacrisis niet doorgaan.
