In Geen categorie

De gemeente Súdwest-Fryslân bestaat over een paar dagen precies tien jaar. De gemeente ontstond op 1 januari 2011 door fusie van vijf gemeenten, waaronder de gemeente Nijefurd waar Koudum toen deel van uitmaakte. In 2014 en 2018 werd de gemeente nog uitgebreid met diverse dorpen en buurtschappen van toen opgeheven gemeenten. Qua landoppervlakte is het de grootste gemeente met maar liefst zes steden en 83 dorpen, waar Koudum er een van is.

In de Leeuwarder Courant van 18 december werden tien mensen aan het woord gelaten over de tienjarige gemeente Súdwest-Fryslân die ontstond uit het niet bepaald probleemloos samenvoegen van diverse kleinere gemeentes. Onder anderen oud-burgemeester Hayo Apotheker en de huidige burgemeester Jannewietske de Vries spreken zich uit en bijvoorbeeld de voorzitter van Dorpsbelang Exmorra en de voorzitter van de Ondernemersvereniging van Workum. Ook twee Koudumers geven hun commentaar: Henriëtte Hemmink en Jacob Leenstra.

De een is wat positiever dan de ander, maar de meeste commentatoren zien in ieder geval wel de noodzaak van het samenvoegen van kleine gemeentes. Of, zoals Sjoerd Joustra, adviseur van de directie van de gemeente Súdwest-Fryslân het zegt: “De fusie was noodzaak, want de samenleving wordt steeds digitaler en juridischer. Kleine gemeenten, met vaak maar één jurist en één ict’er in dienst, redden het dan niet.”

Kritiek is er ook nog wel, en dan vooral op de manier waarop de fusie tot stand is gekomen. De beide Koudumers verwoorden die kritiek het duidelijkst. Schrijfster Henriëtte Hemmink heeft tien jaar geleden nog gesolliciteerd op de functie van burgemeester van de nieuwe gemeente, hoewel ze zegt dat ze fel tegen de herindeling was. Ze steunde de actiegroep Fan Underen Op die volgens haar niet tegen de herindeling was, maar wel tegen de manier waarop die tot stand kwam.

De Koudumer jurist Jacob Leenstra was in 2010 een van de oprichters van de actiegroep Fan Underen Op en heeft daar veel werk voor gedaan. Hij zegt in de Leeuwarder Courant dat hij nog altijd teleurgesteld is hoe de zaken tien jaar geleden geregeld zijn. Volgens hem is de herindeling gebaseerd op leugens en zijn er beloftes gedaan die nooit waar gemaakt zijn. Hoewel er in de dorpskrant van Koudum weinig te vinden is over de actiegroep Fan Underen Op Nijefurd, haalde deze wel het landelijke nieuws.

Begin januari 2010 meldden dagbladen als NRC en Trouw dat de vereniging Fan Underen Op Nijefurd aangifte gedaan had tegen de burgemeesters en raadsleden van ‘de Zuidwesthoekgemeenten in Friesland’. De beschuldiging luidde dat ze meineed gepleegd zouden hebben. Jacob Leenstra werd als woordvoerder opgevoerd: „Ze hebben onder ede verklaard dat er voldoende draagvlak is voor de herindeling, maar dat is niet zo”, aldus Leenstra in Trouw, 5 januari 2010.

Uiteindelijk werden alle bezwaren van de actiegroep weggewuifd en stemden de fuserende gemeente allemaal met ruime meerderheid vóór de fusie. In de Tweede Kamer hamerde vooral de SP-fractie er in maart 2010 op dat er dan wel een bestuurlijke meerderheid van de Friese zuidwesthoek voor de fusie was, maar dat de bevolking in meerderheid tegen was. Dat zou blijken uit een eigen enquête van de SP en uit een enquête van de actiegroep Fan Underen Op. Maar ook de Tweede Kamer zou, net als de Eerste Kamer het wetsvoorstel voor de herindeling steunen.

Leeuwarder Courant (bijlage Sneon & Snein) 18-12-2021

Voor Koudum was het in 2011 overigens niet de eerste fusie. Tot 1956 heette de gemeente waar Koudum deel van uitmaakte Hemelumer Oldephaert en Noordwolde. Dat was nogal een mondvol en de naam werd meestal afgekort tot de gemeente H.O.N. In 1956 werd deze naam veranderd in Hemelumer Oldeferd, of in het Fries Himmelumer Aldefurd. De gemeente Hemelumer Oldeferd bestond uit negen dorpen, waarvan Koudum de hoofdplaats was.

In 1984 kwam er een grote gemeentelijke herindeling in Friesland, waarbij het aantal gemeenten in Friesland teruggebracht werd van 44 naar 31. Koudum werd toen ondergebracht in de nieuwe gemeente Nijefurd, die ontstond door het samengaan van de vier gemeenten Workum, Stavoren, Hindeloopen en Hemelumer Oldeferd. Workum werd toen de hoofdplaats van de nieuwe gemeente Nijefurd.