van Zuidwest Friesland
ln het juninummer van de Alde Fryske Tsjerken staat een plaatje van de kerk van Koudum uit 1723. Dat plaatje staat er omdat op de tekening van Jacobus Stellingwerf van de Koudumer kerk naast de kerkdeur een tekstbord te zien is. Het desbetreffende artikel van Marie-Anne de Harder in Alde Fryske Tsjerken heeft als titel ‘De kerkenspraak’ met als ondertitel ‘Naar de kerk om nieuws’. In het artikel wordt besproken dat er vanaf de middeleeuwen allerlei publicaties van landelijke of plaatselijke overheden na de kerkdienst werden voorgelezen. Dat werd ook wel de ‘kerkenspraak’ genoemd en die kerkenspraak werd op een gegeven moment in Koudum vervangen door het ophangen van tekstborden.
Aan het begin van de negentiende eeuw waren er namelijk predikanten die vonden dat deze ‘kerkenspraak’ niet in de kerk thuis hoorde, omdat het afleidde van het godsdienstig gevoel dat tijdens de kerkdienst was ontstaan. Daarom werd in 1842 door de synode besloten om de kerkenspraak officieel af te schaffen. In drie Friese gemeenten – Ferwerderadiel, Tytsjerksteradiel en Hemelumer Oldeferd – besluit men dan om de mededelingen op een bord te schrijven en dat aan de kerk te hangen. Dergelijke ‘zwarte borden’, zoals ze genoemd werden, zijn misschien op meer plaatsen gebruikt, maar in ieder geval zullen ze in Koudum aan de kerk gehangen hebben.
Het artikel vermeldt dat verder niet, maar het zal niet de kerk geweest zijn van het plaatje, want die kerk is in 1831 afgebroken, nadat tijdens een storm in 1830 de spits ervan af was gewaaid. De ‘zwarte borden’ met mededelingen zullen dus gehangen hebben aan de kerk die slechts van 1831 tot 1856 in Koudum gestaan heeft. En misschien ook nog wel aan de huidige kerk die vanaf 1857 in gebruik is.
